ชาสมุนไพร http://www.supannahong.com/

ชาสมุนไพร
สารสาระจากห้องยา
โดยฝ่ายเภสัชกรรมชุมชน โรงพยาบาลหนองม่วงไข่ ภญ.อัญชลี งานขยัน ผู้เรียบเรียง
สารสาระจากหองยา

โดยฝายเภสัชกรรมชุมชน โรงพยาบาลหนองมวงไข ภญ.อัญชลี งานขยัน ผูเรียบเรียง

ปที่ 5 ฉบับที่ 1 ตุลาคม 51 Vol. 5, No.1 OCTOBER 2008



สมุนไพร (Medicinal Plant หรือ Herb) เปนพืชที่กำเนิดจากธรรมชาติ และนับเปนเทคโนโลยีพื้นบานที่สำคัญ ซึ่งสามารถนำมาใชประโยชนไดมากมาย เชน เปนยารักษาโรค บริโภคเปนอาหาร อาหารเสริมสุขภาพ สีผสมอาหาร สียอม เครื่องสำอาง ตลอดจนนำมาทำเปนเครื่องดื่มไดอีกดวย โดยเฉพาะการนำสมุนไพรมาเปนเครื่องดื่มที่ใชรูปแบบในการบริโภคเชนเดียวกับการชงชา โดยการชงชาเปนการสกัดสารที่เปนตัวยาสำคัญดวยความรอนในชวงเวลาสั้นๆ เพื่อไมใหสารที่ไมพึงประสงคถูกสกัดออกมาหรือเพื่อปองกันไมใหสารที่ตองการถูกทำลายดวยความรอนที่นานเกินไป รวมทั้งสามารถรักษากลิ่นรสที่ตองการของสมุนไพรชนิดนั้นๆ เอาไวดวย สมุนไพรที่ใชรูปแบบในการบริโภคเชนเดียวกับชา มักจะเรียก ชาสมุนไพร

ชาสมุนไพร คืออะไร

ชาสมุนไพร คือ ผลิตภัณฑที่ไดจากสวนตาง ๆ ของพืช 15 ชนิด ที่นำไปตากแดด อบแหง แลวตัดสับหรือบด โดยมีจุดมุงหมายเพื่อนำไปบริโภคโดยการตมหรือชงกับน้ำ ซึ่งชาสมุนไพรจัดเปนอาหารที่กำหนด คุณภาพหรือมาตรฐาน ตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข (ฉบับที่ 280) พ.ศ.2547 เรื่อง ชาสมุนไพร จะตองมีคุณภาพมาตรฐานตามที่กฎหมายกำหนด รวมทั้งวิธีการผลิต เครื่องมือเครื่องใชในการผลิต และการเก็บรักษาอาหาร ภาชนะบรรจุ ตลอดจนฉลากไดผานการตรวจสอบจากสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาวามีความถูกตองเหมาะสม จึงจะสามารถผลิตหรือนำเขาเพื่อออกจำหนายได

พืชหรือสวนตาง ๆ ของพืชที่ใชเปนวัตถุดิบสำหรับชาสมุนไพร

พืชหรือสวนตางๆ ของพืชที่ใชเปนวัตถุดิบสำหรับชาสมุนไพรทั้ง 15 ชนิด เปนพืชที่สามารถหาไดงายยังมีคุณคา และประโยชนมากมาย ดังนี้

1. ชามะตูม ทำจากผลมะตูมแก บดเปนผง ใหน้ำชาสีแดงออกน้ำตาล มีกลิ่นหอมหวาน ชวนดื่ม สวนใหญจะแตงรสดวยน้ำตาล เพื่อใหรสชาติที่ดีขึ้น มะตูมเปนสมุนไพรที่มีสรรพคุณบำรุงธาตุ ทำใหขับถายดี และเจริญอาหาร ขับเสมหะ แกรอนใน

2. ชากระเจี๊ยบ ทำจากฐานรองดอกของกระเจี๊ยบแดง มีคุณสมบัติในการลดไขมันในเลือด ลดความดันโลหิตสูง ขับปสสาวะ แกกระหายน้ำ ทำใหชุมคอชื่นใจ ชากระเจี๊ยบมีสีแดง รสเปรี้ยวมักเติมน้ำตาลเพื่อแตงรส

3. ชาขิง ทำจากเหงาขิงแก ที่มีน้ำมันหอมระเหย รสหวานเผ็ดรอน มีสรรพคุณทางรอน ชวยบรรเทาหวัด แกคลื่นไสอาเจียน เมารถเมาเรือ ชวยยอยอาหาร แกทองอืด ทองเฟอ ขับลม


4. ชาขา ทำจากเหงาขาแก มีสรรพคุณชวยขับลมไดดี เปนการระบายลมออกมาจากลำไส ทำใหรูสึกสบายทองขึ้น แกทองอืด ทองเฟอ เรอเปรี้ยว ชวยบรรเทาอาการหดเกร็งของกลามเนื้อทองไดอีกดวย

5. ชาตะไคร ทำจากเหงา ตนและใบตะไคร อบใหแหงแลวบด ตระไครมีกลิ่นหอม เพราะมีน้ำมันหอมระเหย มีสรรพคุณชวยยอยอาหาร แกลมวิงเวียน ขับเหงื่อ ขับปสสาวะ แกทองอืด ทองเฟอ จุกเสียด บำรุงธาตุ

6. ชาใบหมอน ทำจากใบหมอน มีสรรพคุณชวยลดความดันโลหิตและชวยลดไขมันในเสนเลือด แกรอนใน กระหายน้ำ แกไอ และบำรุงธาตุใหแข็งแรง

7. ชาดอกคำฝอย ทำจากดอกคำฝอยแหง มีสีแดงสมชวนดื่ม กลิ่นหอมชื่นใจ มีสรรพคุณชวยลดไขมันในเสนเลือด ลดความดันโลหิตสูง ขับเหงื่อ เปนยาระบายออน ๆ บำรุงเลือดสตรี ขับระดู ขอควรระวังของชาดอกคำฝอย คือ ไมควรใชในสตรีมีครรภ เพราะดอกคำฝอยเปนยาบำรุงเลือดและขับประจำเดือน ถาดื่ม มาก ๆ อาจแทงได

8. ชาใบบัวบก ทำจากใบบัวบก ที่มีวิตามินเอ บีหนึ่ง และแคลเซียมมาก รวมทั้งยังมีสรรพคุณชวยแกช้ำใน ทำใหหายฟกช้ำไดดี แกรอนในกระหายน้ำ ลดอาการปวดศีรษะขางเดียว บำรุงสมอง บำรุงหัวใจ แกออนเพลียเมื่อยลา

9. ชาใบเตย ทำจากใบเตยหอม อบ บดเปนผง มีสีเขียวใบเตย มีกลิ่นหอมชื่นใจ ใบเตยมีสรรพคุณชวยขับปสสาวะ ชวยลดน้ำตาลในเลือด ชาใบเตยจึงเหมาะกับคนที่เปนโรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง คนธรรมดาทั่วไปก็ดื่มได กลิ่นหอมของใบเตยชื่นใจ คลายเครียดไดดีแท

10. ชาดอกเก็กฮวย ทำจากดอกเก็กฮวยแหง ใหน้ำชาสีเหลือง มีสรรพคุณดับรอน รักษาอาการปวดศีรษะ เวียนศีรษะ ตาแดง บำรุงประสาทและสายตา

11. ชาหลอฮังกวย ทำจากผลหลอฮังกวย มีสรรพคุณขับเสมหะ ทำใหชุมคอ

12. ชาเห็ดหลินจือ ทำจากเห็ดหลินจือแหง สารที่มีอยูในเห็ดหลินจือ จะเขาไปกระตุนระบบภูมิคุมกันในรางกาย ใหทำหนาที่ปกติ สามารถตานการเจริญเติบโตของเซลลมะเร็ง ตานการจับตัวของลิ่มเลือดชวยเสริมสรางและบำรุงสุขภาพใหแข็งแรง บรรเทาอาการรอนใน กระหายน้ำ

13. ชามะขามปอม ทำจากผลมะขามปอม มีสรรพคุณแกไอ ขับเสมหะ การที่เนื้อมะขามปอม แกไอ ขับเสมหะได เพราะในเนื้อมีกรดอินทรีย และมีสารชวยกระตุนใหน้ำลายออก ชวยละลายเสมหะ

14. ชาเจี่ยวกูหลาน ทำจากใบและตนเจี่ยวกูหลาน มีสรรพคุณบำรุงรางกาย ลดความดันโลหิต ลดน้ำตาลในเลือด ระงับประสาทชวยใหนอนหลับ ลดความตื่นเตน

15. ชาเปรียง ทำจากเถาวัลยเปรียง มีสรรพคุณขับปสสาวะ แกอาการปวดเมื่อยตามรางกาย แกบิด แกหวัด

การดื่มชาสมุนไพรนั้นควรดื่มใหหลากหลาย เหมาะสมกับภาวะรางกาย และตามความตองการของแตละบุคคล ก็จะชวยใหรางกายเกิดภาวะสมบูรณ ทำใหสุขภาพดี ซึ่งชาสมุนไพรที่มีอยูมากมายหลากหลายรสชาติและรูปแบบ ทั้งรูปแบบที่ตองน้ำพืชสมุนไพรมาทำชาสมุนไพรเองและรูปแบบที่สำเร็จรูปนำมาชงดื่มไดทันที สำหรับการนำพืชสมุนไพรมาทำเปนชาสมุนไพรเอง กอนบริโภคควรจะทำใหสะอาดถูกสุขลักษณะ และชาสมุนไพรที่มีลักษณะชงดื่มไดทันทีที่วางจำหนายอยูทั่วไป ควรรูจักเลือกซื้อเลือกใชใหถูกตอง นอกจากจะได ลิ้มรสความหอมอรอยแลว ยังปลอดภัยและไดประโยชนจากสรรพคุณของสมุนไพรดวย เมื่อเปรียบเทียบกับ น้ำอัดลมที่มีเพียงน้ำตาล กาเฟอีน และกลิ่นสังเคราะหแลวอัดลมลงไป ชาสมุนไพรมีคุณคากวาไหน ๆ และการหันมาดื่มชาสมุนไพรบานเรามาก ๆ ก็เปนการชวยกันเสริมสรางรายไดชุมชน หรือสรางเศรษฐกิจหมุนเวียนเปนการพึ่งพาตนเองในประเทศเราไดอยางดี

*************************************************

เอกสารอางอิง : เอกสารเผยแพร กลุมพัฒนาระบบ กองพัฒนาศักยภาพผูบริโภค สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา พฤศจิกายน 2547



สนใจผลิตภัณฑ์ติดต่อ สุพรรณหงส์ http://www.supannahong.com/

viratster@gmail.com หรือ โทร. 0891451274